عوامل ایجاد شادی در زندگی
عوامل ایجاد شادی در زندگی
اسلام و شادی
اسلام با توجه به نیازهای اساسی انسان، شادی و نشاط را تحسین و تایید کرده است. قرآن، زندگی با نشاط و شادی را
نعمت و رحمت خدا تلقی کرده، درباره ی شادی و نشاط مؤمنان در دنیا و آخرت، می فرماید: «بگو [در برابر کسانی که
بسیاری از مواهب زندگی را تحریم میکردند] ای پیغمبر! چه کسی حرام کرده است زینت و آرایش و زیباییهایی را که خداوند
از درون طبیعت، برای بندگانش بیرون کشیده؟ چه کسی حرام کرده است روزیهای پاک و مواهب پاک را; بگو: این مواهب پاک
و این زیباییها، برای مردم با ایمان در همین زندگی دنیا و در زندگانی جاوید آخرت، قرار داده شده است».1
این آیه به خوبی بیانگر این حقیقت است که اسلام به بهرهمند شدن از زیباییها و موهبتهای زندگی، اهمیت میدهد و آن را
زیبنده ی دینداران و مؤمنان میداند.
رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: «مؤمن، شوخ و شاداب است».2
حضرت علیعلیهالسلام می‌فرماید: «شادمانی، گشایش خاطر میآورد»3 و «اوقات شادی، غنیمت است»4.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «هیچ مؤمنی نیست که شوخی در طبع او نباشد»5 و «شوخ طبعی، بخشی از حسن
خلق است».6
امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: «کوشش کنید اوقات شما چهار زمان باشد؛ وقتی برای عبادت و خلوت با خدا، زمانی برای
تأمین معاش، ساعتی برای معاشرت با برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیبهایتان آگاه میسازند و در باطن به
شما خلوص و صفا دارند و وقتی را هم به تفریحات و لذت‌های خود اختصاص دهید و از شادی ساعتهای تفریح، نیروی لازم
برای عمل به وظایف وقتهای دیگر را تأمین کنید».7
مرز شادی و نشاط
براساس هدف و فرجام زندگی، شادی و نشاط از دیدگاه اسلام، دارای حد و مرز است. محتوا و قالب شادی و نشاط ، نباید
با روح توحیدی و انسانی اسلام، در تضاد باشد; زیرا هر پدیدهای که انسان را از آرمان و هدف اصلی خویش دور سازد، به
هیچ وجه، مورد قبول اسلام نخواهد بود. بنابراین، پدیدة شادی و عوامل آن، به عنوان یک نیاز اساسی و ضروری، تا حدی روا
و مجاز است که مانع نیل انسان به هدف اصلیاش نگردد، از این رو، بسیاری از اندیشمندان مسلمان معتقدند: از آن جا که
انسان در انجام هر رفتار ارادی، انگیزه و هدفی را پیمیگیرد،8 سرور و نشاط به عنوان یک رفتار، از این قاعده جدا نیست. اگر
انگیزه و هدف، در راستای هدف اصلی زندگی آدمی باشد ، این پدیده ، مفید و سودمند خواهد بود و اگر انگیزه و هدف باطل
، در آن نهفته و در برابر هدف اساسی زندگی انسان باشد ، این پدیده ، باطل و زیان‌آور خواهد بود. بنابراین، میتوان مرز
شادی و نشاط را انگیزه و هدف آن دانست.
یکی از اصحاب از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسید: «آیا اگر با دوستان خود شوخی کنیم و بخندیم، اشکالی دارد؟
حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: اگر سخن ناشایستی در میان نباشد، اشکالی ندارد».9 اگر شوخی از حد خارج شود و به
بیهودگی یا زیادهروی بینجامد، باز از نظر اسلام، عملی ناپسند خواهد بود; همان طور که امیرمؤمنان، علیعلیهالسلام
می‌فرماید: «هر کس بسیار شوخی کند، وقار و سنگینی او کم میشود»10 امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «زیاد شوخی
کردن، آبرو را میبرد».11
خنده و تبسم - که از عوامل نشاط و شادی است - باید صادقانه باشد. خنده از نظر اسلام، آن گاه مؤثر و مفید است که به
شخصیت دیگران، لطمه وارد نیاورد. وقتی احترام مؤمن، برتر از کعبه بر شمرده شده، به خوبی روشن میشود که اهانت و
تحقیر او، چه اندازه نکوهیده است.12
قالبهای نشاط و شادی، خوب است از بهترین قالب‌ها باشند و به همین دلیل، در روایات، قهقهه از شیطان تلقی شده13 و
تبسم، بهترین خنده دانسته شده است.14
زمان و مکان شادی نیز باید با آن متناسب باشد; زیرا اگر این تناسب برقرار نباشد، ناپسند و زشت خواهد بود؛ به طور مثال،
مزاح و بذلهگویی در مراسم سوگواری و مکانهای مقدس، ناپسند است!15
با کندوکاوی اجمالی در نظریات و گفتههای دانشمندان و متون معتبر، میتوان موارد ذیل را در زمره عوامل نشاط و انبساط
درونی برشمرد:
1. ایمان.
2. داشتن روحیه رضایت‌مندی و تحمل.
3. پرهیز از گناه.
4. مبارزه با نگرانی.
5. تبسم و خنده.
6. مزاح و شوخی منطقی.
7. استعمال بوی خوش.
8. آراستگی ظاهری، در حد متعارف.
9. پوشیدن لباسهای روشن.
10. پرهیز از هم‌نشینی با افراد افسرده.
11. ورزش و کار و فعالیت بدنی.
12. داشتن روحیة توکل و امیدواری.
13. سیر و سفر.
14. نماز شب.
15. تفریح و مشاهده طبیعت، به ویژه فضاهای سبز.
16. تلاوت قرآن.
17. تفکر در آفریدههای خداوند.
18. صدقه دادن و کمک به دیگران .
